بررسی و تحلیل کنش عکاسی بر اساس نظریۀ کنشگر - شبکه برونو لاتور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه نقاشی، دانشکده هنر و معماری صبا، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

چکیده

بررسی و تحلیل کنش عکاسی بر اساس نظریۀ کنشگر- شبکه برونو لاتور هدف این پژوهش است. لاتور با رویکردی شبکه‌ای به موجودات جهان و روابط میان آن‌ها می‌نگرد؛ بدین معنا که جهان فارغ از مقوله‌بندی‌ها و تفکیک‌های رایج، مملو از کنشگران انسانی و غیرانسانی است که برای رسیدن به اهداف خود در حال ساخت پیوندها و شبکه‌های جدیدند. دغدغۀ این نظریه، مطالعۀ نحوۀ پیوند یافتن کنشگران مختلف در درون هر شبکه‌ای است. براین‌اساس، تولید عکس را می‌توان مبتنی بر کنشی شبکه‌ای و محصول پیوند سه عامل اصلیِ دوربین، عکاس و جهان دانست. ازاین‌رو، پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و تطبیقی به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که جایگاه و نقش هرکدام از این کنشگران در فرایند تولید عکس چیست و نحوۀ ارتباط و پیوند یافتن آن‌ها با یکدیگر چگونه است؟ نتایج نشان می‌دهد در کنش عکاسی، سه کنشگر اصلی یعنی دوربین (به‌مثابه واسطه‌ای تکنولوژیک با امکانات متعدد)، عکاس (در مقام کنشگری انسانی با اهدافی خاص) و جهان (به‌عنوان کنشگرِ فعالِ غیرانسانی) با یکدیگر درمی‌آمیزند و از برهم‌کنش آن‌ها به شکل‌های مختلف، یک عکس با ویژگی‌های خاص تولید می‌شود. همچنین، شبکۀ عکاسی همواره با ورود کنشگران و بازیگران جدید در حال بازتعریفِ خود و تغییر و تبدیل است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ادواردز، استیو (1393)، عکاسی، ترجمه مهران مهاجر، نشر ماهی تهران.
بارکر، کریس (1388)، مطالعات فرهنگی، نظریه و عملکرد، ترجمه نفیسه حمیدی ومهدی فرجی، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، تهران.
بلاف، هالا (1375)، فرهنگ دوربین، ترجمه رعنا جوادی، چاپ اول، تهران: سروش.
جی، بیل و هورن، دیوید (1388)، دربارۀ نگاه به عکس‌ها، ترجمۀ محسن بایرام نژاد، حرفه – هنرمند، تهران.
سارکوفسکی، جان (1393)، نگاهی به ‌عکس‌ها، ترجمه فرشید آذرنگ، انتشارات سمت تهران.
سوتر، لوسی (1398)، چرا عکاسی هنری، ترجمه محسن بایرام نژاد، نشر پرگار، تهران.
سولاژ، فرانسوا (1398)، زیباشناسی عکاسی، ترجمه محمدرضا ابوالقاسمی، نشر چشمه تهران.
شریف‌زاده، رحمان (1397)، مذاکره با اشیاء، برونو لاتور و نظریه کنشگر – شبکه، نشر نی، تهران.
شریف‌زاده، رحمان و مقدم حیدری، غلامحسین (1394)، خروج از دوگانگی تکنولوژی خودمختار و تکنولوژی به مثابه وسیلۀ صرف بر اساس دیدگاه برونو لاتور، فصلنامه فلسفه علم، بهار و تابستان، سال پنجم، شماره یکم، صص 29-51.
شریف‌زاده، رحمان (1395)، تکنولوژی، عاملیت و تصمیم، فصلنامه راهبرد فرهنگ، تابستان، سال نهم، شماره سی و چهارم، صص 136-116.
فلوسر، ویلم (1387)، در باب فلسفه عکاسی، ترجمه پوپک بایرامی، حرفه هنرمند، تهران.
کاتن، شارلوت (1399)، عکس به مثابه هنر معاصر، ترجمه کیارنگ علایی، حرفه هنرمند، تهران.
لاینز، ناتان (1388)، عکاسان و عکاسی، ترجمه وازریک درساهاکیان و بهمن جلالی، سروش، تهران.
لوپس، دومینیک مک آریو (1396)، چهار هنر عکاسی، ترجمه حامد زمانی گندمی، نشر پرگار، تهران.
محمدی، شادی و مقدم حیدی، غلامحسین (1391)، بازسازی و بررسی مقومات متافیزیکی نظریه عامل- شبکه برونو لاتور، فصلنامه ذهن، زمستان، سال سیزدهم، شماره پنجاه و دوم، صص 172-139.
Latour, Bruno. (1996), Do Scientific Objects Have a History: Pastear And Whiehead In A Bath Of Lactic Aid, Common Knowledge, Vol,5.No.1.
Latour, Bruno. (1999), Pandora,s Hope, Essays on the Reality of Scince Studies, Cambridge Societys,vol.19.no.5.
Latour, Bruno. (2004), Politics of Nature, How to Bring Science into Democracy, Translated By Catherine Porter, Harvard University Press, Cambridge, Massachasetts, London, England.
Latour, Bruno. (2005), Reassembling the Social, the Introduction to Actor – Network Theory, Oxford: Oxford University Press.
Sontag, Sontag. (2005), On Photography,Rosetta Books LLC, New York.
www.shorppy.com/node/5776