خط افق بهویژه در طبیعتنمایی، همچون شیرازهای آسمان را به زمین میپیوندد و هرآنچه را در این فضاست، بهشیوهای منطقی، جایگیر میسازد. گرچه امروز، بازنمایی خط افق در نقاشی آسان می‌نماید؛ بررسی نسخهنگارههای پیشاتیموری، تکاپوهای هنرمندان را در رسیدن به چهارچوبی برای بازنمایی روشمندِ عناصر بصری، بدون سردرگمی در فضای آسمان‌ـ‌‌زمین بازمی‌نماید. پژوهش کنونی با کنکاش در آثار سدههای 5ـ8هـ میکوشد روند پیدایی و چهارچوبهای ترسیمی خط افق، نیز جنبههایی از کارآمدی آن را در نقاشی ایرانی آشکار سازد. بازخوانی نگارههای ایرانی برپایۀ چهارچوبهای منطقی و فهمپذیر هندسی، چگونگی صورتیابی و معناپذیری آنها را دستیافتنی میسازد و این هنر را از پدیدهای دیگرجهانی به سپهر ادراکی بینندۀ امروز میآورد. پژوهش نشان میدهد در نخستین آثار، مرزبندی فضای آسمان و زمین صورت نمیگرفته و فضای تصویر، معلق بوده است. سپس، هنرمندان کوشیدهاند این فضا را با ترسیم مرز آسمان(خط آسمان) و گاه مشخص نمودن حدود آبگیرها (ترازهای آبگیر) بهسامان آورند. بهرهگیری از کادرهای پایین نقاشی در جایگاه تراز (کادرـترازها) و سپس پرداخت پهنۀ زمین (خط زمین) گامهای بعدی ایشان بود؛ تا سرانجام در نسخههای ایلخانی، خط افق پدیدار شد و سامانیابی و گسترش ژرفناکی نقاشی ایرانی را ممکن ساخت. پژوهش بهشیوۀ توصیفیـتحلیلی و با جستجویِ افزونبر 30 نمونۀ سفالینه و 300 نسخهنگاره از 40 نسخه برجستۀ سدههای یادشده، پیش میرود.
کشمیری, مریم. (1402). پیدایی خط افق در نقاشی با نگاه به سفالنگارههای سلجوقی تا نسخهنگارههای ایلخانی. نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی, 28(2), -. doi: 10.22059/jfava.2023.355943.667070
MLA
مریم کشمیری. "پیدایی خط افق در نقاشی با نگاه به سفالنگارههای سلجوقی تا نسخهنگارههای ایلخانی". نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی, 28, 2, 1402, -. doi: 10.22059/jfava.2023.355943.667070
HARVARD
کشمیری, مریم. (1402). 'پیدایی خط افق در نقاشی با نگاه به سفالنگارههای سلجوقی تا نسخهنگارههای ایلخانی', نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی, 28(2), pp. -. doi: 10.22059/jfava.2023.355943.667070
VANCOUVER
کشمیری, مریم. پیدایی خط افق در نقاشی با نگاه به سفالنگارههای سلجوقی تا نسخهنگارههای ایلخانی. نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی, 1402; 28(2): -. doi: 10.22059/jfava.2023.355943.667070
)