بررسی عوامل تاثیرگذار بر روان‌خوانی تایپ‌های حوزه چاپ بر اساس عادت خواننده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد، گروه ارتباط تصویری، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

2 عضو هیأت علمی گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بینالمللی امام خمینی (ره،) قزوین، ایران.

چکیده

موضوع این پژوهش بررسی عوامل تاثیرگذار بر روان خوانده شدن یک فونت بر اساس سلیقه و عادت مخاطب در نشر چاپی است. با این فرض که انتخاب درست فونت بر اساس نیاز و عادت مخاطب، باعث تعامل بیشتر او با متن و ترغیب بیشتر او به خواندن می‌شود. به همین منظور در این پژوهش ابتدا به بررسی تعاریف خوانایی و روان‌خوانی و عوامل موثر در آن پرداخته شد و با تطبیق این عوامل با اصول خوشنویسی فارسی، الگوی اولیه برای شناخت سلیقه خوانندگان استخراج شد. در نهایت برای شناخت بهتر مخاطب این عوامل بر روی مخاطب آزمایش شدند تا تاثیر هر یک بر سرعت خواندن، درک مطلب و خستگی چشم به عنوان عوامل تکمیل‌کننده روند خواندن، سنجیده شود. تحلیل نتایج بدست آمده از 30 آزمودنی از کارمندان روزنامه ایران با سن‌های 25 تا 45 سال، با قدرت بینایی کامل و بدون سابقه بیماری‌های مغزی و ضربه به سر، نشان می‌دهد با تغییر فونت‌ها، که هر یک نماینده‌ای از یک عامل موثر بر روان‌خوانی است، سرعت خواندن، میزان درک مطلب و خستگی چشم تغییر معناداری ایجاد نمی‌کند و تاثیرگذارترین عامل در روان خوانده شدن یک فونت، فاصله میان حروف و کلمات در آن است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


افضل طوسی، عفت السادات، انصاریان، صالح. (1395). ارتباط شخصیت‌سازی در طراحی حروف و ویژگی‌های نوشتاری و زیباشناسانه. مبانی هنرهای تجسمی، شماره 2، صص 71-82.
الرفاهی، بلال عبدالوهاب. (1410). الخط العربی تاریخه و حاضره. داربن کثیر. دمشق-بیروت.
الکس دابلیو، وایت. (1389). تاملی در طراحی حروف:ایدئولوژی کاربردی در تایپو گرافی (ترجمه عاطفه متقی). فرهنگسرای میردشتی. الهی، صالح و چارئی، عبدارضا (1391). آسیب‌شناسی نظام فاصله‌گذاری در تایپ‌های فارسی، نشریه هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی، دوره 18، شماره 2، صص 75-86.
https://doi.org/ 10.22059/JFAVA.2013.36380
راستانی، بهروز. (1392). یک راز پیچیده- مروری بر فرایند خواندن. نشریه رشد معلم، شماره2، ص 42.
رینر، کیت و الکساندر پولاچک (1378). روان‌شناسی خواندن (ترجمه نجم الدین کیوانی). مرکز نشر دانشگاهی.
زاهدی، حسین (1386). درباره فونت (فضای مثبت و منفی)، گرافیک و چاپ، شماره 3، صص 14-17.
زمانی، محمدعلی، اسکوئی‌زاده، رضا، و طباطبایی قمشه، فرهاد. (1393). مطالعه ارگونومیک پارامترهای تایپوگرافی در قلم‌های نوشتار فارسی. فصلنامه انجمن ارگونومی و مهندسی عوامل انسانی ایران، دوره 2، شماره 2، صص 20-28.
سامانی، حسین، مرادی، علیرضا و مقدسین، مریم (1398). مقایسه‌ی آستانه‌ی مطلق خوانایی ده فونت پرکاربرد فارسی در خواندن به شیوه‌‌ی بازنمایی سریع و متوالی محرک دیداری. فصلنامه روان‌شناختی، دوره 7، شماره 2، صص 97-110.
https://doi.org/ 20.1001.1.23455780.1398.7.2.5.5
صالحی، سودابه، صالحی کاخکی، احمد، و درویشی، محمد. (1397). چالش‌های فرهنگی کمبود قلم‌های فارسی مناسب در ایران. مطالعات فرهنگ-ارتباطات، دوره نوزدهم، شماره چهل و دوم، صص 165-189.
فضائلی، حبیبالله (1387). تعلیم خط، سروش، چاپ دهم.
قلیچ‌خانی، حمیدرضا (1388). فرهنگ واژگان و اصطلاحات خوشنویسی و هنرهای وابسته، روزنه، چاپ دوم.
مثقالی، فرشید (1390). تایپوگرافی. موسسه فرهنگی پژوهشی چاپ و نشر نظر.
هاشمی نژاد، علیرضا (1399). فراز و فرود نسخ نویسی در ایران، مرکز طبع و نشر قرآن کریم.
Beier, S., & Oderkerk, C.A.T. (2021). High letter stroke contrast impairs letter recognition of bold fonts. Applied Ergonomics, No97, pp. 1-7. https://doi.org/10.1016/j.apergo.2021.103499
Cassin, B. & Solomon, S. (1990). Dictionary of Eye Terminology. Gainesville, Florida: Triad Publishing Company. Gegenfurtner, K. R. (2016). "The interaction between vision and eye movements". Perception. 45 (12): 1333–1357. doi:10.1177/0301006616657097. PMID 27383394
Legge. G., & Bigelow. Ch. A. (2011). Does print size matter for reading? A review of findings from vision science and typography. Journal of Vision, 11,5, pp.1-22.
doi:https://doi.org/10.1167/11.5.8
Minakata, K., & Beier, S. (2021). The effect of font width on eye movements during reading. Applied Ergonomics, No10, pp.1-8.
Mohammadi,A., Shariar, T., & Malaki, S. (2019). A Comparative Study of the Rules and Objectives of Typeface in the Nastaliq, Design Principle & Practices, 4(13), pp 1-21.
DOI:10.18848/2325-1581/CGP/v13i04/1-21
Rumptz, D. (2003). TheoreTical Model of Reading Ability. Northern Marianas college. In: http:// David rumptz. webs.com/ modelofreading.htm.