چیدمان فضایی پارک‌های شهری؛ تعیین نقاط القا کننده حس ترس از جرم (مطالعه موردی: پارک تپه باشی شهر نقده)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد طراحی صنعتی، گروه طراحی صنعتی، دانشکدگان هنر‌های زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 استادیار گروه طراحی صنعتی، دانشکدگان هنر‌های زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 کارشناس ارشد طراحی شهری، گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

نحوه چیدمانِ فضا از مهمترین عوامل تأثیرگذار در احساس امنیت بازدید‌کنندگان از پارک‌های شهری است. هدف این پژوهش یافتن نقاط القا کننده احساس ترس از جرم در پارک تپه‌باشی نقده از طریق بررسی نقش مؤلفه‌های مربوط به نحو فضایی پارک می‌باشد. بدین منظور کیفیت‌های تاثیر‌گذار بر احساس امنیت در پارک توسط تکنیک چیدمان فضا و نرم افزار Depthmap، از منظر دسترسی فیزیکی و بصری مورد ارزیابی قرار گرفتند. در این پژوهش چهار کیفیت دسترسی‌پذیری، انتخاب، قابلیت‌کنترل و همپیوندی در مؤلفه فیزیکی و کیفیت‌های نورپردازی، رؤیت‌پذیری و رمزآلودگی در مؤلفه بصری، به عنوان چارچوب نظری پژوهش تدوین شدند. نقشه‌های محوریِ شاخص‌های مربوط به دسترسی‌پذیری، انتخاب، قابلیت کنترل و همپیوندی تهیه و ارزش‌گذاری شدند. سپس، نقاط بدست آمده به همراه نقشه نواحی رمز‌آلود بصری در نرم افزار جی آی اس همپوشانی داده شدند که سه محدوده دارای پتانسیل القا‌کننده احساس ترس از جرم بدست آمد. در نهایت محدوده‌ها از نظر شاخص‌های رؤیت‌پذیری، تحلیل عاملی و میزان روشنایی در شب نیز مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که مسیر‌های گردشی ناقص و تعریف نشده، فضاهای با روشنایی پایین در شب، فضاهای بدون نظارت طبیعی و رمزآلود و فضاهای رها شده در پارک بیشترین پتانسیل القای احساس عدم امنیت و ترس از جرم را دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اجلالی، پرویز. (1381). نگاهی به مشکلات آمار جرایم در ایران. مجله‌ی جامعه‌شناسی ایران، 4(2)، 110-130.
افرادی، کاظم. (1395). چارچوب عملیاتی به‌کارگیری مبلمان شهری در پیشگیری از وقوع جرم در فضاهای شهری. فصلنامه علمی دانش انتظامی خراسان جنوبی، 1395(16)، 9-24.
امین‌زاده، بهناز؛ و افشار، دخی. (1382). طراحی و الگوهای رفتاری: پیشنهادی برای بهسازی پارک‌های شهری. محیط شناسی (ویژه‌نامه طراحی محیط)، 29(30)، 43-60.
پیوسته‌گر، یعقوب؛ حیدری، علی‌اکبر؛ و کیایی، مریم. (1396). تحلیل پارک‌های شهری از منظر جرم شناسی با استفاده از تکنیک "چیدمان فضا" (مطالعه موردی: پارک لاله تهران). مطالعات شهری, 6(22), 15-26.
تاجدار، وحید.؛ و اکبری، مصطفی. (1387). زنان حکمروایی خوب شهری. جستار‌های شهرسازی، -(24 و 25)، 24-39.
تقوایی، مسعود؛ وارثی، حمیدرضا؛ و درکی، افشین. (1390). بررسی نقش نورپردازی در توسعه گردشگری شهری (مطالعه موردی: شهر اصفهان). مطالعات و پژوهش‌های شهری-منطقه‌ای، 2(8)، 1-18.
جهانگیری، جهانگیر؛ مساوات، ابراهیم. (1392). بررسی عوامل مؤثر بر امنیت اجتماعی زنان، مورد مطالعه: زنان 15-40 سال شهر شیراز. پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، 2(2) (پیاپی 6)، 41-55.
حافظ‌نیا، محمدرضا. (1385). تاثیر خودگردانی کرد‌های شمال عراق بر کشور‌های همسایه. تحقیقات جغرافیایی، 21(4) (پیاپی 83)، 5-35. زارع شاه‌آبادی، اکبر؛ و ترکان، رحمت‌اله. (1390). بررسی عوامل مؤثر بر احساس امنیت اجتماعی در بین شهروندان شهر یزد. پژوهشنامه نظم و امنیت انتظامی، 4(2)، 125-148.
صادقی، نگین؛ ذبیحی، حسین؛ و اسلامی، سید غلامرضا. (1394). مقایسه تطبیقی مکان‌یابی فضای سوم و نقشه شناختی احساس امنیت در فضای شهری (نمونه موردی شهر اصفهان). برنامه‌ریزی فضایی، 5(2) (پیاپی 17)، 93-115.
علی‌خواه، فردین؛ و نجیبی ربیعی، مریم. (1385). زنان و ترس از جرم در فضاهای شهری. رفاه اجتماعی, 6(22), 109-131.
فرید طهرانی، سایه. (1390). ترس در فضای شهری، تهران: انتشارات آرمانشهر.
قالیباف، محمد باقر؛ انصاری، سلمان؛ و پرهیز، فریاد. (1389). بررسی و تحلیل نقش کانون های جرم خیز در وقوع جرایم شهری. شهرداری‌ها، 11(100)، 22-32.
کلانتری، محسن. (1380). بررسی جرم و جنایت در مناطق شهر تهران. پایانامه دکتری، تهران: دانشگاه تهران.
گل، یان. (1396). زندگی میان ساختمان‌ها: کاربرد فضای جمعی. م.ت. اکبری، علی.، کرمیان، فرشته.، و محرابی، نسترن. تهران: انتشارات پرهام نقش.
لیدول، ویلیام؛ هولدن، کریتینا؛ و باتلر، جیل. (1393). قواعد فراگیر طراحی. م.ت. مهدیه، راضیه.، محمدقلیزاده، نازیلا.، حقی‌پناه، مهسا.، و خورشیدیان، رائیکا. تهران: فرهنگسرای میردشتی.
محمدی‌حمیدی، سمیه؛ کلانتری، محسن؛ و ویسیان، محمد. (1394). تحلیل وضعیت نورپردازی و ارزیابی ایمنی فضاهای شهری با استفاده از راهبردهای CPTED و مدل ارزیابی Safety Audit (مطالعه ی موردی: پارک ملت شهر زنجان). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری, 3(3), 325-341.
Aaron, D., & Winawer, B. P. (1965). Child’s Play, a Creative Approach to Playspaces for Today’s Children.
Adejumo, A. (2011). International Perspectives In Victimology. International Perspectives Invictimology, 38.
Atkins, S. T., Atkins, S. R. E., & Leq, N. D. (1990). Personal Security Aspects of Travel and Transport. Report to ESRC, University of Southampton.
Bentley, I., Alcock, A., Murrain, P., McGlynn, S., & Smith, G. (1985). Responsive environment. A Manual For Designers. Carmona, M. (2021). Public places urban spaces: The dimensions of urban design. Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315158457
Carr, S. (1992). Public space. Cambridge University Press.
Clarke, R. V. (2016). Situational crime prevention. In Environmental criminology and crime analysis (pp. 305–322). Routledge.
Colquhoun, I. (2007). Design out crime. Routledge.
Cozens, P., & Love, T. (2009). Manipulating permeability as a process for controlling crime: Balancing security and sustainability in local contexts. Built Environment, 35(3), 346–365.
Ebong, S. O., & Oke, A. A. (2019). Design Against Crime: fear and deterrence as motivators for crime prevention design. Journal of contemporary research in the built environment, 3(2), 30-44. Retrieved from: https://uniuyo.edu.ng/publications-journals/jocrebe/
Faraji, A., & Farkhondeh, A. (2021). A framework of urban furniture design for crime reduction.
Conference: 8th International Conference on Mechanics, Construction, Industry and Civil Engineering, MmiconfAt: Istanbul-Turkey. Available at: https://civilica.com/doc/1267610
Fyfe, N. (2006). Images of the street: Planning, identity and control in public space. Routledge.
Gamman, L., & Thorpe, A. (2006). Design Against Crime as socially responsive theory and practice.
In DS 36: Proceedings DESIGN 2006, the 9th International Design Conference, Dubrovnik, Croatia.
Hillier, B. (1996). Cities as movement economies. Urban Design International, 1, 41–60.
Hillier, B. (2007). Space is the machine: a configurational theory of architecture. Space Syntax.
Hillier, B., & Hanson, J. (1989). The social logic of space. Cambridge university press.
Hillier, W. R. G., Yang, T., & Turner, A. (2012). Normalising least angle choice in Depthmap-and how it opens up new perspectives on the global and local analysis of city space. Journal of Space Syntax, 3(2), 155–193.
Hosseingholipour, Z., & Pakzad, E. (2022). Measuring potential accessibility power of urban fabric (PAPUF): the case of Dowlatabad, Kermanshah city. GeoJournal, 87(2), 935–955.
Iranmanesh, N. (2004). Using the principles of Crime Prevention Through Environmental Design in Iran. Proceedings of the 9th Annual International CPTED Conference, Brisbane.
Killias, M., & Clerici, C. (2000). Different measures of vulnerability in their relation to different dimensions of fear of crime. British Journal of Criminology, 40(3), 437–450.
Lang, J. (1987). Creating architectural theory. The Role of the Behavioral Sciences in Environmental. Design.
Mahmoud, A. H., & Omar, R. H. (2015). Planting design for urban parks: Space syntax as a landscape design assessment tool. Frontiers of Architectural Research, 4(1), 35–45.
Marcus, C. C., & Francis, C. (1997). People places: design guidlines for urban open space. John Wiley & Sons.
Marx, G. T. (1995). The engineering of social control: The search for the silver bullet. Crime and inequality, 225-46.
Marx, G. T. (2007). The Engineering of Social Control: Policing and Technology. Policing, 1(1), 46-56.
Maslow, A. H. (1954). Motivation and personality Harper and Row. New York, NY.
McCormack, G. R., Rock, M., Toohey, A. M., & Hignell, D. (2010). Characteristics of urban parks associated with park use and physical activity: A review of qualitative research. Health & Place, 16(4), 712–726.
Najafpour, H., Rad, V. B., & Lamit, H. Bin. (2014). The systematic review on sense of security in urban neighborhoods. Life Science Journal, 11(10).
Optimist Park Safety Audit Report. (2011). Community Services Department, Planning & Development Branch، January 12, 2011. www.saskatoon.ca/.../Neighbourhood%20Safety/...
Pease, K. (1999). A review of street lighting evaluations: Crime reduction effects.
Peponis, J., & Wineman, J. (2002). Spatial structure of environment and behavior.
Prairie Sky Consulting. (2004). North Central Crime Prevention through Environmental Design (CPTED) Final Report, www.regina.ca/.../sites/.../north_central_cpted_project_report.pdf
Project for Public Spaces (PPS). (2002). What Makes a Successful Place? http://www.pps.org/topics/gps/grplacefeat. Rapoport, A. (2016). Human aspects of urban form: towards a man—environment approach to urban form and design. Elsevier.
Roman, C. G., Knight, C. R., Chalfin, A., & Popkin, S. J. (2009). The relation of the perceived environment to fear, physical activity, and health in public housing developments: evidence from Chicago. Journal of Public Health Policy, 30, S286–S308.
Skogan, W. G. (1999). Measuring What Matters. Proceedings from the Policing Research Institute Meetings, 37–88.
Strout, R. (2007). parks recreation department play group safety, Internal Audit Department, March7 ,2007, www.tampagov.net.
Turner, A., & Penn, A. (1999). Making isovists syntactic: isovist integration analysis. 2nd International Symposium on Space Syntax, Brasilia, 103–121.
Van Nes, A., & Yamu, C. (2021). Analysing Linear Spatial Relationships: The Measures of Connectivity, Integration, and Choice. In Introduction to Space Syntax in Urban Studies (pp. 35–86). DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-59140-3_2 Vieira, A., & Kruger, M. J. T. (2015). Space codes in architectural teaching and learning.
Yavuz, A., & Kuloğlu, N. (2014). Permeability as an indicator of environmental quality: Physical, functional, perceptual components of the environment. World Journal of Environmental Research, 4(2), 29–40.
Yeang, L. D. (2000). Urban design compendium. English Partnerships/Housing Corporation, London.
Zhai, Y., & Baran, P. (2013). Application of space syntax theory in study of urban parks and walking. Proceedings of the Ninth International Space Syntax Symposium, 32, 1–13.