کاشی شمارۀ ۱۱۸۶- ۱۹۲۶ مؤسسۀ هنر شیکاگو: گمشده‌ای از جلوخان مسجد جامع عباسی اصفهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار مرکز مستندنگاری، مطالعات و مرمت معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری معماری،‌ مرکز مستندنگاری، مطالعات و مرمت معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی،‌ تهران، ایران.

چکیده

قطعه‌ای کاشی هفت‌رنگ در مؤسسۀ هنر شیکاگو به شمارۀ ۱۱۸۶-۱۹۲۶ محفوظ است. اولین بار آرتور اپم پوپ، در سال ۱۹۳۸، تصویر این کاشی را منتشر کرد و ضمن ذکر مشخصات فنی کاشی آن را متعلق به مسجد جامع عباسی اصفهان دانست؛ اما از محل اصیل قرارگیری این کاشی در بنای یادشده خبری نداد. دانشوران پس از او نیز پرسشی از محل اصیل قرارگیری این کاشی مطرح نکردند. پرسش این تحقیق از محل اصیل قرارگیری این کاشی در مسجد جامع عباسی اصفهان است. در این تحقیق با روش سندپژوهی و با ابزار مطالعۀ میدانی و مطالعۀ کتابخانه‌ای و از طریق بررسی دقیق کالبد بنا و نیز جستجو و تحلیل موشکافانۀ عکس‌های تاریخی نشان داده‌اند که محل اصیل قرارگیری این کاشی بدنۀ جنوب شرقی جلوخان مسجد جامع عباسی بوده است. این تحقیق نشان می‌دهد که کاشی محفوظ در مؤسسۀ هنر شیکاگو بین سال‌های ۱۸۹۷ تا ۱۹۲۵ به صورت منفرد، و در عین سالم بودن همۀ کاشی‌های اطرافش، از بدنۀ جنوب شرقی جلوخان این بنا جدا شده است. سپس پوپ و همراه او، هانری جی پتن، در سفر سال ۱۹۲۵ به ایران، به ظن قوی آن را خریداری و از اصفهان خارج کرده‌اند. این کاشی پس از بازگشت پوپ و پتن به امریکا در ۱۹۲۶ به ثبت مؤسسۀ هنر شیکاگو درآمده‌است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

اکرامی, م. (1397). شناخت تغییرات کتیبه‌های مسجد شیخ لطف‌الله بر اساس منابع تصویری. دانشگاه هنر اصفهان.
الصقال, م. ل. (2004). مبادی الخط الکوفی التربیعی. حروف عربیّه، 4(13)، 4-12.
دمندان, پ. (۱۳۸۲). ارنست هولتسر در ایران. در هزار جلوه‌ی زندگی، تصویرهای ارنست هولتسر در عهد ناصری (ص ۱۴-۱۷). مرکز اسناد و مدارک میراث فرهنگی.
فوتوتهامی. (بدون تاریخ). [سردر مسجد جامع عباسی] [نسخه رقومی از عکس ظاهر شده بر کاغذ]. فوتوتهامی.
قوچانی، ع، کیانی، م. ی.، و کریمی، ف. (۱۳۶۲). مقدمه ای بر هنر کاشیگری ایران. موزه رضا عباسی.
قوچانی، ع. (۱۳۶۴). خط کوفی معقلی در مساجد باستانی اصفهان. بنیاد اندیشه اسلامی.
مرکز اسناد تصویری کاخ گلستان. (بدون تاریخ-الف). ۱۶۸-۱۳ [نسخه رقومی از عکس ظاهر شده بر کاغذ]. کاخ گلستان، تهران.
ــــــــــــــ. (بدون تاریخ-ب). ۱۹۹-۱۰ [نسخه رقومی از عکس ظاهر شده بر کاغذ]. کاخ گلستان، تهران.
ــــــــــــــ. (بدون تاریخ-ج). ۱۹۹-۲۶ [نسخه رقومی از عکس ظاهر شده بر کاغذ]. کاخ گلستان، تهران.
مشکوتی، ن. (1317). به مناسبت اتمام تعمیر سردرب و جلوخان مسجد شاه اصفهان. تعلیم و تربیت، ۸ (۳-۴)، ۴۶-۵۰.
هولتسر, ا. (بدون تاریخ). ۷۳۴ [نسخه رقومی از نگاتیو شیشه‌ای]. مرکز اسناد و کتابخانه میراث فرهنگی و گردشگری، تهران.
ــــــــــــــ . (بدون تاریخ). ۷۳۶PA [نسخه رقومی از نگاتیو شیشه‌ای]. مرکز اسناد و کتابخانه میراث فرهنگی و گردشگری، تهران.
 Art Institute of Chicago (2010). [Exhibition:] Arthur U. Pope and A New Survey of Persian Art, Feb 4-Sep 26, 2010. https://www.artic.edu/exhibitions/1143/arthur-u-pope-and-a-new-survey-of-persian-art.
Bloom, J. (2016). Arthur Upham Pope: His Life and Times. Arthur Upham Pope and A New Survey of Persian Art (pp. 77-96). Brill. https://doi.org/10.1163/9789004309906_005
Denny, W., Ezzy, W., & Watson, O. (1976). Ceramics: Catalogue. In The Arts of Islam: Hayward Gallery 8 April—4 July 1976 (pp. 213–272). Westerham Press.
Kadoi, Y. (2016). The Rise of Persian Art Connoisseurship: Arthur Upham Pope and Early Twentieth-Century Chicago. In Arthur Upham Pope and A New Survey of Persian Art (pp. 235–266). Brill.
Klyber, T. (2010, September). A Pope, a Fish, and a Puzzle. ARTicle. http://www.artic.edu/blog/2010/09/15/a-pope-a-fish-and-a-puzzle.
Kröger, J. (n.d.). GERMANY vi. Collections and Study of Persian Art in Germany. In The Encyclopædia Iranica (Vol. 10, pp. 559–564).
Pope, A. U. (1929-1939). Masjid-i Shah [Digital copy of Gelatin Silver Process picture]. Harvard Fine Arts Library, Special Collections Pope, Massachusetts, USA. http://id.lib.harvard.edu/via/olvwork658272/catalog.
__________ (1938). A survey of Persian art: From prehistoric times to the present: plates 511-980: pre-Achaemenid, Achaemenid, Parthian and Sasanian periods, architecture of the Islamic period (Vol. 9). Oxford University Press.
Safadi, Y. H. (1978). Islamic Calligraphy. Thames and Hudson.
Sarre, F. (ca. 1900). Isfahan, der Meidan, Große Moschee, Vorplatz bei Hauptportal [Glass negative]. Museum für Islamische Kunst, Berlin. https://id.smb.museum/object/2967921.
__________ (1910). Denkmäler persischer Baukunst: geschichtliche Untersuchung und Aufnahme muhammedanischer Backsteinbauten in Vorderasien und Persien. E. Wasmuth.
Welch, A. (1973). Shah ‘Abbas and the Art of Isfahan. The Asia Society.
نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی
دوره 28، شماره 4
دی 1402
صفحه 49-63

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار