مناسبات اسطوره و هنر در تفکر ارنست کاسیرر، والتربنیامین و تئودورآدورنو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی دانشکده هنرهای اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

چکیده

چکیده
هنگامی که در نیمه نخست قرن بیستم بحث از لغزش عقل مدرن شد، اسطوره­شناسی به شکلی جدّی مورد توجه قرار گرفت. تعاریف متنوعی برای اسطوره از سوی اسطوره­شناسان و حتی برخی فلاسفه مطرح شد. دامنه­ی این اسطوره­شناسی­ها در سال­های پس از آن، به گستره­ی نقد ادبی نیز کشیده شد و ترجیحات کارکردگرایانه­ی متفاوتی در هنرها پدیدار شدند که از همین جریانات نشأت می­گرفتند. ازجمله برخی از اعضای مکتب «فرانکفورت» همچون تئودور آدورنو، رویکردشان به نقد خردگراییِ پدید آمده در عصر روشنگری بود. در سوی دیگر، ارنست­کاسیرر از طریق «فلسفه‌ی انتقادی» به­ ویژه تلاش کرد جایگاه اسطوره را از سایر صورت­های سمبلیک همچون زبان و هنر، خودبسنده و مستقل تعریف کند. در بررسی آرای کاسیرر، آدورنو و نیز والتر بنیامین- با وجود تمایزات فکری­ ایشان در باب مناسبات میان اسطوره و هنر- به نظر می­رسد آن­چه که می­تواند مرور عوالم گوناگون فکری ایشان را در کنار هم توجیه کند، اولاً: تمرکز و عزمی است که این اندیشمندان برای شناساندن و کنترل اسطوره همچون قدرتی تأثیرذار بر افکار بشر به خرج دادند. درثانی، شرایط اجتماعی و سیاسی تقریباً مشترکی است که ایشان در آلمان جنگ­های جهانی و سال­های پس از آن تجربه نمودند. در این مقاله مناسباتی که متأثر از رویکرد متفکران مورد نظر به اسطوره، میان اسطوره و هنر ترسیم شد، از تطبیق آرای ایشان مورد تحلیل قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها


فهرست منابع
 آدورنو، تئودور (1388)، نامه به والتر بنیامین، در:زیبایی­شناسی انتقادی، ترجمه امید مهرگان، نشرگام­نو، صص 91–79، تهران.
 احمدی، بابک (1380)، اندیشه­ی انتقادی، نشر مرکز، تهران.
احمدی، بابک (1379)، خاطرات ظلمت، نشر مرکز، تهران.
 باتومور، تام (1375)، مکتب فرانکفورت، حسینعلی نوروزی، نشر نی، تهران.
 بارت، رولان (1383)، رولان بارت، پیام یزدانجو، نشرمرکز، تهران.
 برشت، برتولت (1378)، دربارۀ تئاتر، فرامرز بهزاد، تهران،  نشرخوارزمی.
 برلین، ج.ف. (1386)، اسطوره­های موازی، عباس مخبر، نشر مرکز، تهران.
 بنیامین، والتر (1388)، اثر هنری درعصر بازتولیدپذیری تکنیکی، در:زیبایی­شناسی انتقادی، ترجمه امید مهرگان، نشر گام­نو، صص 55 – 17، تهران.
 بیدنی، دیوید (1373)، اسطوره، نمادگرایی و حقیقت، بهار مختاریان، مجله­ی ارغنون4، در: نقدادبی نو(مجموعه مقالاتسازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، صص 181- 161.
 پاکباز، رویین (1378)، مدخل: اصالت زیبایی­شناسی در: دایره المعارف هنر، نشر فرهنگ معاصر، صص: 2- 31، تهران.
 جولیر، کی (1387)، فرهنگ طراحی مدرن، فرزاد آقامیری، نشر فخراکیا، تهران.
حیدری، احمدعلی (1387)، نظریه انتقادی مکتب فرانکفورت؛ هنر منفی در آرای تئودورآدورنو، در: پژوهشنامه فرهنگستان هنر، شماره 10، ویژه­ی نقد فرانکفورتی، صص81- 63، تهران.
 ضیمران، محمد (1387)، والتر بنیامین و واژگونیهای قداست متافیزکی در هنر، در: پژوهشنامه فرهنگستان هنر، شماره 11، ویژه­ی نقد هرمنوتیک هنر، صص18- 7.
 کاسیرر، ارنست (1373)، رساله­ای درباب انسان، بزرگ نادرزاد، چاپ دوم، نشرپژوهشگاه علوم­انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران.
کاسیرر، ارنست (1377)، اسطورۀ دولت، یداله موقن، نشر هرمس، تهران.
کاسیرر، ارنست (1367)، زبان و اسطوره، محسن ثلاثی، نشر نقره، تهران.
کاسیرر، ارنست (1378)، فلسفه صورت های سمبلیک: اندیشه اسطوره­ای، جلددوم، یداله موقن، نشر هرمس، تهران.
کاسیرر، ارنست (1360)، فلسفه و فرهنگ، بزرگ نادرزاد، مرکز ایرانی مطالعه­ی فرهنگها، تهران.
 کولی، میسن (1382)، رولان بارت، خشایار دیهیمی، نشر ماهی، تهران.
 مکاریک، ایرنا ریما (1384)، دانشنامه­ی نظریه­های ادبی معاصر، مهران مهاجر و محمد نبوی، نشر آگه، تهران.  
 هورکهایمر، ماکس و آدورنو، تئودور (1384)، دیالکتیک روشنگری(قطعات فلسفی)، مراد فرهادپور و امید مهرگان، نشرگام­نو، تهران.
 هومر (1375)، اودیسه، سعید نفیسی، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، چاپ یازدهم، تهران.
 
Adorno, Theodor (1992), Art, Autonomy and Mass Culture, in: Art in Modern Culture, ed. Francis Frascina & Jonathan Harris, the Open University & Phaidon, pp: 74-79, New York.
Benjamin, Walter (1992), The Work of Art in Age of Mechanical Reproduction, in: Art in Modern Culture, ed. Francis Frascina & Jonathan Harris, the Open University & Phaidon, pp 297-307.
Emerling, Jae (2005),Theory for Art History, published by Roudtledge: Taylor & Francis Group, New York.
Frascina, F& Harris, J. (1992), Art in Modern Culture, the Open University & Phaidon, New York.
Harrington, Austin (2004), Art and social theory, Polity press, Cambridge.