ّبررسی و مقایسه تطبیقی طشت¬آبهای قبور در آرامگاه¬های تخت¬¬فولاد و ارامنه اصفهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناسی ارشد هنر(پژوهش هنرهای سنّتی)

چکیده

چکیده
            هنر، معماری و ادبیات ایران و جهان مملوّ از آفرینش­هایی است که با کمک نمادها و نشانه­ها در جهت تقدّس و احترام گذاشتن به طبیعت و عناصرِ آن عمل می­نماید. اسطوره­هایِ آب­حیات، چشمه­های مقدّس و معابدِ تقدیس آب از دنیای کُهن و سنگاب­ها و سقّاخانه­ها از دوره­­های اخیر، همگی توجّه به عنصر آب را متذکّر می­شوند. «طشت­آبها» با حجّاری و تزیینات زیبا، از دیگر اَشکال نمادین هستند که گرچه روی قبور حَک شده و با مفهوم مرگ و نیستی در ارتباطند، امّا در واقع عنصر حیات را درون خود جای داده و با معنای عمیق زندگی و مراتب قُدسی عجین شده­اند. حضور متعدّد و متنوّع طشت­آبها در آرامگاه تخت­فولاد و ارامنه که هر یک در جایگاه خود جزء مهم­ترین آرامگاه­های ایران محسوب می­شوند، قابل توجّه و تامل است. ارتباط مستمر و تعاملات این دو قوم از زمان­های کُهن، قرابت ادیان توحیدی و همبستگی انسان با طبیعت، اشتراکات فرهنگی و هنریِ بسیاری را باعث شده که برخی از آنها در قالب نقوش قبور و بویژه طشت­آبها جلوه­گر می­شود. این پژوهش در پی آن است با مطالعه­ای تحلیلی و تطبیقی، ریشه­های شکل­گیری و معانی مرتبط با طشت­آبهای قبور را در فرهنگ ایرانی و ارمنی مورد بررسی قرار دهد.
 

کلیدواژه‌ها


فهرست منابع
قرآن کریم.
انجیل.
تورات.
آزاد، میترا(1384)، بررسی تاریخی آتش در کتیبه­ها و نیایشگاه­های ایران باستان، مجموعه مقالات هم­اندیشی عناصر طبیعت در هنر شرق، فرهنگستان هنر، تهران، صص26-1.
آیوازیان، ماریا(1383)، جشن­های مشترک میان ارمنیان و ایرانیان، نشریه پیمان، شماره28، صص78-65.
احمدی، کامران(1388)، پیشینه ارتباط ایرانیان و ارامنه در تاریخ، نشریه پیمان، شماره47، صص102-93.
اسماعیل پور، ابوالقاسم(1387)، اسطوره بیان نمادین، انتشارات سروش، تهران.
اوسپنسکی، لئونید و ولادیمیر لوسکی(1388)، معنای شمایل­ها، ترجمه مجید داودی، نشر سوره مهر، تهران.
بابائیان، آنی(1386)، هنرهای جلفای نو، نشریه پیمان، شماره40، صص183-168.
بلخاری، حسن(1383)، مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی، نشر سوره مهر، تهران.
بلخاری، حسن(1388)، اسرار مکنون یک گل، نشر فرهنگستان هنر، تهران.
بورکهارت، تیتوس(1390)، هنر مقدّس، ترجمه جلال ستاری، انتشارات سروش، تهران.
حشمتی رضوی، فضل الله(1387)، از فرش تا عرش، انتشارات امیرکبیر، تهران.
دادبه، منصور(1378)، سقاخانه­ها و سنگاب­های اصفهان، نشر گلها، اصفهان.
دایره المعارف بزرگ اسلامی(1374)، ج1، آب حیات، تهران، صص38-36.
درآوانسیان، هراچ(1384)، کلیسای وانک اصفهان، نشر درآوانسیان، اصفهان.
دوبوکور، مونیک(1373)، رمزهای زنده­جان، ترجمه جلال ستاری، نشر مرکز، تهران.
دهخدا، علی اکبر(1377)، لغت نامه، نشر دانشگاه هنر تهران.
راوندی، مرتضی(1363)، تاریخ اجتماعی ایران، نشر ناشر، تهران.
رضی، هاشم(1391)، جشن­های آب، نشر بهجت، تهران.
سرلو، خوان ادوارد(1388)، فرهنگ نمادها، ترجمه مهرانگیز اوحدی،نشر دستان، تهران.
شوالیه، ژان و آلن گربران(1382)، فرهنگ نمادها، ترجمه سودابه فضایلی، نشر جیحون، تهران.
کاپلستون، فردریک(1384)، تاریخ فلسفه ج1، نشر سروش، تهران.
قوکاسیان، هراند(1352)، هنر و فرهنگ ارامنه ایران در زمان قدیم، مجله ارمغان، دوره42، شماره5، صص351-348.
مالا، بی­ال(1388)، مجموعه مقالات طبیعت در هنر شرق، فرهنگستان هنر، تهران، صص309-287.
مرتضوی،میرمهدی(1385)، بررسی تطبیقی جلوه هایی از هنر اسلامی و مسیحیت، دانشگاه آزاد تهران مرکز.
مصطفوی، علی اصغر(1369)، اسطوره قربانی، نشر مصطفوی، تهران.
ملکیان شیروانی، اسدالله(1385)، کشکول صفوی، کشتی شراب در تعالیم عرفانی، مطالعات صفوی-گزیده مقالات همایش پاریس، فرهنگستان هنر، تهران.
مهدوی، مصلح الدین(1382­)، مزارات اصفهان، تصحیح اصغر منتظرالقائم، نشر دانشگاه اصفهان.
مولند، اینار(1380)، جهان مسیحیّت، ترجمه محمدباقر انصاری و مسیح مهاجری نشر امیرکبیر، تهران.
میناسیان، لئون(1383)، تاریخ ارمنیان جلفای اصفهان در یکصد و چهل سال اخیر، نشرگلبن، اصفهان.
ناصری فرد، محمد(1388)، سنگ نگاره­های ایران، نشر محمد رضا ناصری فرد، خمین.
نراقی، ملا احمد(1385)، معراج السعاده، نشر طوبای محبت، قم.
نصر، سیّد حسین(1377)، طبیعت نزد متفکران اسلامی، نشر خوارزمی، تهران.
نوری­زاده، احمد(1376)، تاریخ و فرهنگ ارمنستان، نشر چشمه، تهران.
نیلفروشان، محمد رضا(1384)، تربت پاک- معرفی تخت­فولاد اصفهان، نشر گلدسته، اصفهان.
ورمازرن، مارتین(1387)، آیین میترائیسم، ترجمه بزرگ نادرزاد، نشر چشمه، تهران.
هال، جیمز(1380)، فرهنگ نگاره­ای نمادها در هنر شرق و غرب، ترجمه رقیه بهزادی، نشر فرهنگ معاصر، تهران.
هنرفر، لطف اله(1345)، سنگاب­های تاریخی اصفهان از دوره صفویه، ماهنامه هنر و مردم، بهمن1345، صص20-16.
هوویان، آندرانیک(1384)، ارمنیان ایران، مرکز گفتگوی تمدّن­ها با همکاری نشر هرمس، تهران.
هوویان، آندرانیک(1382)، ایرانیان ارمنی، نشر دفتر پژوهش­های فرهنگی، تهران.
یاحقّی، محمدجعفر(1375)، فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی درادبیات فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی، تهران.
www.AGS.org