مقایسۀ تطبیقی دو نگارۀ راجستانی و گورکانی هند، شری راگا و جهانگیرشاه بر سریر ساعت شنی، از نگاه زیبایی‌شناختی و نمادشناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد هنر اسلامی، مؤسسۀ آموزش عالی مارلیک، نوشهر، ایران

چکیده

هند، سرزمین مردمانی است که با لبخند از کنار کسانی که به هیچ‌یک از عقاید آنان باور ندارند عبور می‌کنند. هنر هند، دارای سبک‌ها و مکاتب موازی بسیاری بوده و تأثیرات خارجی فراوانی را نیز پذیرفته است. این تأثیرات، گاهی نهادینه‌تر از نمودهای داخلی دیده می‌شوند. به نظر می‌رسد هنر هندوستان آن‌چنان که تشنۀ پذیرش عناصر بیگانه است، اشتیاقی به یکپارچه‌سازی سبک‌های داخلی ندارد. حال سؤال اصلی آن است که هریک از مکاتب هنری هند از کدام مذاهب تأثیر پذیرفته‌ و به چه میزان به ریشه‌های آیینی و سنتی خود وفادار مانده‌ است. هدف پژوهش حاضر آن است که با مقایسۀ دو نگاره از مکاتب راجستانی و گورکانی، میزان تأثیر آن‌ها بر یکدیگر و نفوذ شاخصه‌های اعتقادی دو آیین هندو و اسلام را در آثار تطبیق دهد. یافته‌ها نشان می‌دهد دو اثر یادشده، از دیدگاه زیبایی‌شناختی به اصول سنتی خود وفادار بوده‌اند؛ اما نگارۀ شری راگا، از دیدگاه نمادشناختی، تأثیرات اسلامی را نمایان می‌سازد و تصویر جهانگیرشاه، دارای نشانه‌هایی از میتراییسم و هندوییسم است که نشانة نفوذ مذهب سبک در شکل‌گیری آثار است.

کلیدواژه‌ها


انتشارات فرهنگستان هنر (1384)، شاهکارهای نگارگری ایران، تهران.
بلرتن، ت.ریچارد (1375)، هندوئیسم و هنر هندو، مترجم سیاوش، سعید، دوماهنامه سوره اندیشه، دوره اول، شمارة 70، صص 81-76.
پاکباز، رویین (1385)، دایره المعارف هنر، نشر فرهنگ معاصر، تهران.
جعفری قریه علی، حمید (1386)، اسطوره زایش مهر، دوفصلنامه مطالعات ایرانی، شمارة 12، صص 104-85.
خدایار محبی، منوچهر (1344)، ادیان هند فصل سوم دین هندو، ماهنامه وحید، شمارة 21، صص 76-71.
ریخته گران، محمدرضا (1385)، هنر و زیبایی شناسی در شرق آسیا، انتشارات فرهنگستان هنر، تهران.
شاهوردی، صدیقه (1384)، رنگ در نقاشی ایرانی،‌ خیال شرقی، شمارة 1، صص 166-156.
غلامی، رضا (1379)، اخلاق در آیین هندو، ماهنامه کتاب ماه دین، شمارة 32، صص 20-16.
فن گال، هوبرتوس (1386)، خدای شیر سر و آدمی سر در رازهای میترایی، مترجم، بهزادی، رقیه، ماهنامه چیستا، شمارة 141 و 142، صص 11-23.
کریون، روی سی (1388)، تاریخ مختصر هنر هند، مترجم سجودی، فرزان، سجودی، کاوه، انتشارات فرهنگستان هنر، تهران.
کوماراسوآمی، آندا (1382)، مقدمه‌ای بر هنر هند، مترجم ذکرگو، امیر حسین، انتشارات روزنه، تهران.
گل محمد، فریبا (1379)، تاریخ اجمالی هنر هند، ماهنامه کتاب ماه هنر، شمارة 22، صص 18-14.
گوهریان، فاطمه و کمال حاج سید جوادی و هادی حسینی خامنه‌ای (78-1377)، بررسی مفهوم رنگ در آیات و روایات، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، دانشکده هنر و معماری، تهران.
مسعودیه، محمد تقی (1383)، مبانی اتنوموزیکولوژی، انتشارات سروش، تهران.
وزیری، علینقی (1373)، تاریخ عمومی هنرهای مصور، انتشارات هیرمند، تهران.
www.Asia.si.edu. سایت گالری هنر فریر، واشنگتن دی سی.