بررسی هویت معنوی مبتنی بر صفات در طراحی محصول

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد طراحی صنعتی، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران، ایران

2 استادیار دانشکدة طراحی صنعتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

بشر بر اساس فطرت الهی خود، قابلیت درک معنویت و حضور خداوندی را در تعاملاتش دارد. نیاز انسان به پرورش معنوی، انکارناپذیر است؛ اما تاکنون در طراحی صنعتی و مطالعات پیرامون آن، به‌قدر کافی به این نیاز فطری توجه نشده است. در پژوهش حاضر، طراحی محصول بر اساس این خصیصۀ کاربران بررسی شده است. هدف این مقاله، شناخت عوامل مؤثر بر ایجاد هویت معنوی محصول و احساسات معنوی کاربران است تا بتوان راهکاری را جست‌وجو کرد که هدایتگر طراحان در این مسیر باشد. این پژوهش نظری، بر مبنای فرایند برایان لاوسون شکل یافته و به دنبال آن، مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی بر اساس مراحل سه‌گانۀ بررسی، تلفیق، ارزیابی و تعاملشان با یکدیگر انجام شده ‌است. ساختار پژوهش بر اساس گروهی از واژگان بنا شده است. این واژگان که بیان‌کنندۀ مشخصه‌های عملکردی، سمبلیک و استتیکی محصولات‌اند، از دو مسیر به دست آمده‌اند: گروه اول، با مروری بر مطالعات در زمینۀ هنر و معنویت، به‌ویژه هنر اسلامی و گروه دیگر، با مراجعه‌ای ساختاریافته به صفات خداوند در منبع مکتوب و بی‌نقص معنویت، یعنی قرآن کریم. کلیدواژگان و صفات مذکور با تحلیل‌های کیفی و محتوایی غربال شدند. در نتیجه، فهرستی نهایی از کلیدواژگان به دست آمد که طراحی محصولات بر اساس آن‌ها، ممکن است بر تجلی هویت معنوی در فرایند استفاده کاربران و به‌ویژه استفاده‌کنندگان ایرانی مؤثر واقع شود.

کلیدواژه‌ها


الطایی، علی (بی تا)، هویت قومی، نشر شادگان، بی جا.
امینی کیاسری، عامر (1390)، بنیان‌های نظری هندسه و تزیینات در معماری مسجد گوهر شاد، آهنگ قلم، مشهد.
بانو فرید، اعظم (1388)، از اسماء الله تا لقاء الله، اشک یاس، قم.
بمانیان، محمدرضا؛ پورجعفر، محمدرضا؛ احمدی، فریال و صادقی، علیرضا (1389)، بازخوانی هویت معنوی و انگاره‌های قدسی در معماری مساجد شیعی، فصلنامه علمی- پژوهشی شیعه شناسی، شماره 30، صص 70-36.
بورکهارت، تیتوس (1346)، روح هنر اسلامی، ترجمة سید حسین نصر، هنر و مردم، شماره 55، صص 2-7.
بورکهارت، تیتوس (1376)، ارزش‌های جاویدان هنر اسلامی، مجموعه مقالات مبانی هنر معنوی به کوشش دفتر مطالعات دینی هنر، حوزه هنری، تهران، صص 65-77.
بورکهارت، تیتوس (1376)، نقش کعبه در هنر اسلامی، مجموعه مقالات مبانی هنر معنوی به کوشش دفتر مطالعات دینی هنر حوزه هنری، تهران، ص 76.
پوپ، آرتوراپهام (1373)، معماری ایران، ترجمة غلامحسین صدری‌افشار، فرهنگان، تهران.
جعفری، محمد تقی (1361)، زیبایی و هنر از دیدگاه اسلام، انتشارات شرکت سهامی چاپخانه وزارت ارشاد اسلامی، تهران.
جنکینز، ریچارد (1381)، هویت اجتماعی، ترجمة تورج یاراحمدی، نشر و پژوهش شیرازه، تهران.
حجت، عیسی (1384)، هویت انسان ساز و انسان هویت پرداز: تأملی در رابطه هویت و معماری، نشریة هنرهای زیبا، شماره 24، صص 18.
خمینی، روح الله (1369)، صحیفه نور، جلد 21، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، تهران.
دهخدا، علی اکبر (1373)، لغت نامه، جلد چهارم، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، صص 44-43.
رزاقی، علی (بی تا)، جوانان و هویت ایرانی، نشر احرار، بی جا.
رمضانی گیلانی، رضا (1378)، درآمدی بر اسماء الهی از دیدگاه قرآن و عرفان، نسیم حیات، قم.
سبحانی، جعفر (76-1374)، اسماء و صفات خداوند در قرآن، مکتب اسلام، شماره 10 سال 35، شماره 12 سال 37، صص 21.
ستاری، جلال (1380)، هویت ملی و هویت فرهنگی، نشر مرکز، تهران.
شجاعی، محمد (1383)، اسماء حسنی، سروش، تهران.
شیرین باب، آرش (1386)، طراحی مجموعه امکانات مخصوص وضو گرفتن با رویکرد یادآوری امر قدسی، مطالعه موردی: وضوخانه مسجد دانشگاه تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد طراحی صنعتی، دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.
صدری، مینا (1387)، صورت و معنا در هنر دینی، کتاب ماه هنر، شماره 125، صص 68-75.
علامه، میر حسین (1384)، شناخت شناسی هنر در نگرش قرآنی، کوثر، شماره 18، صص 80-76.
غلامی، یدالله (زمستان 1385 و بهار 1386)، هنر اسلامی و صور مجسم در داستان سلیمان (ع) و بلقیس، صحیفه مبین، شماره 39، صص 142-129.
فغفوری، محمدحسن (1387)، نقد سنت‌گرایانه: زمینه‌ها و روش، پژوهشنامه فرهنگستان هنر، شمارة 9.
فلاحت، محمد صادق (1384)، نقش طرح کالبدی در حس مکان مسجد، نشریه هنرهای زیبا، شمارة 22، صص 42-35.
گرابار، الگ (1376)، مسجد در جوامع اسلامی معاصر، ترجمة حسین نجفی برزگر، هنر، شماره 33، صص 331-324.
گرابار، الگ (1384)، هنر، معماری و قرآن، ترجمة حسن رضایی هفتادر، دو فصلنامه اسلام پژوهی، شماره 1، صص 80-51.
گرابار، الگ (1386)، نماد و نشانه در تفسیر معماری اسلامی، ترجمة نیر طهوری، گلستان هنر، شماره 9، صص 25-13.
گیدنز، آنتونی (1378)، تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمة ناصر موفقیان، نشر نی، تهران.
لاوسون، برایان (1389)، طراحان چگونه می‌اندیشند، ترجمة مجتبی دولتخواه- حوریه پیری، انتشارات سعیده، تهران.
مددپور، محمد (1384)، حکمت انسی و زیبایی شناسی عرفانی هنر اسلامی، شرکت انتشارات سورة مهر، تهران.
مطهری، مرتضی (1386)، ده گفتار، انتشارات صدرا، تهران.
معین، محمد (1388)، فرهنگ فارسی معین، جلد اول، انتشارات ثامن- ذهن آویز، تهران.
ندایی فرد، احمد (1386)، هویت فرهنگی و نقش آن در طراحی محصولات، نشریه هنرهای زیبا، شماره 30، صص 98-91.
نصر، سید حسین (1373)، مفهوم فضا و خیال در مینیاتور ایرانی، مجله هنر، شماره 26، پاییز، صص 39-30.
هسکت، جان (1390)، طراحی صنعتی، ترجمة غلامرضا رضایی نصیر، انتشارات سمت، تهران.
 Borja de Mozota, Brigitte (2007), Design Management using design to build brand, in
Ahn, Hyeshin Research on Product Identity by analyzing the examples of Mobile Phones, Grade sceines Doktors der Philosophie, Universität Duisburg-Essen.
Bernstein, David (1980), Company Image and Reality, Thomson Learning, ISBN-10: 0304318787.
Elinger, Theodor(1996), Die informationsfunktion des produktes, Bergisch Gladbach Verlog, koln.
Evbuomwan, N; Sivaloganathan, S; Jebb, A (1996), A Survey of Design Philosophies, Models, Methods and systems, Part B, Journal of Engineering Manufacture, Vol. 210, No 4, pp. 301-319.
Girimsaeth, Kjetil (2005), Kansei Engineering, www.ivt.ntnu.no, Norwegian.
Govers, C.M. Pascalle (2004), Product personality, PHD thesis, Delft University of Technology, ISBN 90-77595-46-5, p.22.
Laviea,Talia; Tractinsky, Noam (2004), Assessing dimensions of perceived visual aesthetics of web sites, Int. J. Human-Computer Studies, No 60, pp 269–298.
 
www.designboom.com- 20/11/ 1392
www. drtyaprakliyonca.blogspot.com-5/9/1394
www.eehale.com- 10/8 /1393