تأملی بر بحث‌های فلسفی معاصر درباره‌ی بی‌معنایی در هنر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فلسفه، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران، ایران.

چکیده

هنرها در آفرینش، کاربرد، تفسیر و در نتیجه معنا از هم متفاوتند. دشواریِ دستیابی به معنا، اهمیت مطالعه­ی معنا و بی­معناییِ هنر را مضاعف می­کند. زمانی معنا در واقعیتی جست و جو می­شد که اثر هنری بازنمود آن بود، اما در هنر غیربازنمای معاصر، معنا همان رازی است که هستیِ هنر بر آن استوار است. اکنون جای بسی تأمل است که بدون معنا، هنر چگونه هستی می­گیرد و چرا برخی بی­معناییِ هنر را تحسین می­کنند وقتی هنوز چیستیِ آن را نمی­دانند. در این پژوهش با استعانت از مطالعه و تحلیل داده­های برآمده از آرای فیلسوفانِ تأثیرگذارِ معاصر، تلاش می­شود خاستگاه پندار بی­معنایی و راه حل آن در شناخته شده­ترین نظریه­ها جست­و­جو شود. به نظر می­رسد این که معناسازی پروژه­ای انسانی است، عامل رواج پندار بی­معنایی است، در حالی که تفسیرپذیری، تمایز میان این و آن اثر، تاریخ هنر، تمایز هنر و غیر هنر مواردی هستند که با لحاظ آنها نمی­توان معمای معنا را به بی­معنایی ختم کرد. وقتی هدف، جست­و­جوی معناست، تحقق بی­معنایی ممکن نیست و تفسیرپذیری، بقای اثر است. برای اثبات این ادعا می­توان به نظریه­هایی رجوع کرد که بی­معنایی را نفی معناداری نمی­دانند. چالش اساسی نظریه سیستمی همین است که تجربه­ی بی­معنایی که همان نیستی است ممکن نیست. 

کلیدواژه‌ها


آلن، ریچارد و تروی، ملکم (1383)، ویتگنشتاین، نظریه و هنر، فرزان سجودی، فرهنگستان هنر، تهران.
اسپیگلبرگ، هربرت (1391)، جنبش پدیدارشناسی: درآمدی تاریخی، مسعود علیا، مینوی خرد، تهران.
لی، اسپینکز(1388)، فریدریش نیچه، رضا ولی یاری، مرکز، تهران.
نیچه، فریدریش؛ هیدگر، مارتین؛ گادامر، هانس گئورگ؛ ریکور، پل؛ فوکو، میشل؛ اکو، امبرتو؛ درایفوس، هیوبرت؛ کوزنز، دیوید؛ میولهال، استیفن (1379)، هرمنوتیک مدرن: گزینه­ی جستارها، بابک احمدی، مهران مهاجر، محمد نبوی، مرکز، تهران.
هارتمان، نیکلای (1383) بنیاد هستی­شناختی، شرف­الدین خراسانی، هرمس، تهران.
هولاب، رابرت (1375)، یورگن هابر ماس نقد در حوزه عمومی: مجادلات فلسفی هابرماس با پوپری‌ها، گادامر، لومان، لیوتار، دریدا و دیگران، حسین بشیریه، نشر نی، تهران.
هیدگر، مارتین (1385)، سرآغاز کار هنری، پرویز ضیاء شهابی، هرمس، تهران.
 
Blocker, Gene (1974), the Meaning of Meaninglessness, Published by Martinus Nijhoff, the Hauge, Netherlands.
Burn, Ian (1999), Conceptual Art: A Critical Anthology, Ed: Alexander Alberro & Blake Stimson, the MIT Press, Cambridge.
Casey Michael Novak (2002), Meaninglessness: the Solution of Nietzsche, Freud and Rorty, Published by Lexington Books, United States American, Lanham.
Derrida, Jacques (2002), Writing and Difference. Trans. Alan Bass, Routledge, London and New York.
Eagelton, Terry (2007), the Meaning of Life, A Very Short Introduction, Oxford University Press, England,Oxford.
Graham, John T (2001), the Social Thought of Ortega y Gasset: A Systemic Synthesis in Postmodernism and Interdisciplinarity, University of Missouri Press, Columbia.
Harries, Karsten (1968), Meaning of Modern Art, Northwestern University Press, Evanston.
Luhmann, Niklas (2000), Art as a Social System, Trans. Eva M. Knodt, Stanford University Press,California.
 
Luhmann, Niklas (1995), Social Systems, Trans. John Bednarz, Hr. and Dirk Baeker, Stanford        University Press,California.
O’Reilly Daragh; Rentschler, Ruth & Krichner, Theresa A (2014), The Routledge to Companion to Arts Marketing, Routledge, Lodon and New York.
Stecker, Robert (2001), the Routledge Companion to Aesthetics, Interpretation, Ed: Berys Gaut & Dominic Mclver Lopes, Routledge, London and New York.