بررسی نقوش گیاهی مشترک درآثارمنقوش حسنلو، زیویه، قلایچی، ربط2 و ارتباط آنها با هنر آشور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناسی ارشد صنایع دستی، گرایش پژوهش هنرهای سنتی، دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا، تهران

چکیده

آثار منقوشِ دوران باستان می­توانند سندی برای بررسی افکار و ارتباطات هنری و فرهنگیِ تمدن­های گذشته باشند. مناطق حسنلو، زیویه، قلایچی و ربط 2، متعلق به دوران ماننایی هستند. تعداد زیادی آثار منقوش از  این مناطق به دست آمده که در آنها، « نقش» به عنوان عنصری جهت تزیین  یا  برای نمایش مفاهیمی خاص به کار رفته است. این مناطق با قرارگرفتن در یک ناحیه­ی هم­جوار، دارای نقوشی با مضامین مشترک و مشابه هستند که تاثیرات و تبادلات فرهنگی را نشان می­دهند. یکی از انواع این نقوش مشترک، نقوش گیاهی هستند. دراین مقاله، مسئله­ی تحقیق این است که  نقوش مشترک گیاهی درآثارهنری مناطق ماننایی کدام نقش­ها هستند؟ و آیا این نقوش ارتباطی با هنر آشور دارند؟ بنابراین مقاله درپی آن است با  یافتن نقوش گیاهی مشترک در آثار ماننایی و بررسی آنها به صورت تطبیقی - تشابهی، به بررسی همان نقوش در هنرآشور نیز بپردازد. نقوش «لوتوس» و «درخت زندگی»، نقوش مشترک گیاهی در این مناطق هستند. برخی از این نقوش با نمونه­ی آشوری شباهت دارند و دربرخی نقوش، تغییراتی مشاهده می­شود. این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه­ای و نمونه­های موجود در موزه­ها، با روش توصیفی- تحلیلی به مقایسه و بررسی نقوش پرداخته است.

کلیدواژه‌ها


 احسانی‌، محمدتقی‌(1382)، هفت‌ هزار سال‌ هنر فلزکاری‌ در ایران، چاپ‌ دوم، شرکت‌ انتشارات‌ علمی‌ وفرهنگی‌، تهران.
 افروغ، محمد(1393)، نماد ونشانه شناسی در فرش ایران، انتشارات میردشتی،تهران.
 پرادا، ایدت (1383)، هنر ایران‌ باستان‌، ترجمه­ی‌ یوسف‌ مجیدزاده‌، انتشارات‌ دانشگاه‌ تهران، تهران‌.
 حسن زاده، سعید(1390)، آجرهای لعابدار قلایچی از دیدگاه تجسمی، نشریه نقش­مایه، سال چهارم، شماره­ی هفتم، صص80-71.
 حسن­زاده، یوسف(1385)، تحلیل آماری بقایای معماری محوطه­ی ماننایی قلایچی، پژوهش­های باستان­شناسی و مطالعات میان رشته­ای،شماره­ی3، بهارو تابستان1385،صص56-48.
 حیدری، رضا( 1387)، گزارش مقدماتی سومین فصل کاوش تپه­ی ربط 2 شهرستان سردشت، آذربایجان غربی، آرشیو میراث فرهنگی و گردشگری صنایع دستی آذربایجان غربی.
 حیدری،رضا (1386)، نتایج دومین فصل پژوهش­های باستان­شناختی درمحوطه­ی باستانی ربط سردشت آبان ودی در سال 1385،گزارش­های باستان­شناسی7،جلد اول، مجموعه مقالات نهمین گردهمایی سالانه­ی باستان­شناسی ایران پژوهشکده­ی باستان­شناسی، صص230-210.
 دیاکونوف، ایگور میخائیلوویچ(1377)، تاریخ ماد، ترجمه­ی کریم کشاورز، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی،تهران.
 ساعدموچشی، امیر(1388)، ارزیابی مجدد گاهنگاری آثار زیویه، مطالعات باستانشناسی، دوره­ی 1، شماره دو، صص141-121.
 سجادی، امیر(1390)، جغرافیای تاریخی زیویه با تاکید بر دوره­ی ماد، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره­ی 163، صص48-44.
 سخن پرداز،کامران و محسن مراثی (1388)، بازتاب هنر ایران باستان در تزئینات وابسته به معماری خانه امام جمعه و خانه منسوب به امیر کبیر، فصلنامه­ی نگره، شماره 13، صص68-53.
 کارگر، بهمن(1384)،گزارش مقدماتی نخستین فصل کاوش تپه ربط2، شهرستان سردشت، آرشیو میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی.
 کوپر، جین(1379)، فرهنگ مصور نمادهای سنتی، ترجمه­ی ملیحه کرباسیان، نشرفرشاد، تهران.
گرین، ویلفرد و دیگران(1376)، مبانی نقدادبی، ترجمه­ی فرزانه طاهری، نشرنیلوفر، تهران.
 ملازاده،کاظم(1391)، معرفی، مطالعه و تاریخ­گذاری پایه ستون تزیینی مکشوفه ازمنطقه­ی بوکان، پژوهش­های ایران­شناسی، سال دوم، شماره­ی 2، صص88-73.
 هال‌، جیمز(1383)، فرهنگ‌ نگاره‌ای‌ نمادها در هنر شرق‌ و غرب‌، ترجمه­ی‌ رقیه‌ بهزادی‌، نشر فرهنگ‌معاصر، چاپ‌دوم‌، تهران.
 هژبری نوبری، علیرضا و ریحانه عفیفی(1388)، مطالعه و توصیف آجرهای لعابدار مکشوفه از سه فصل کاوش محوطه­ی ربط2، نشریه پیام باستانشناس، سال ششم، شماره­ی یازدهم، صص68-47.
 واندنبرگ، لوئی(1379)، باستان­شناسی ایران باستان،ترجمه­ی عیسی بهنام، موسسه­ی انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، تهران.
 
Black, Jeremy. and Green, Anthony(1992). Gods, Demons and Symbols of Ancient Mesopotamia an Illustrated Dictionary, University of Texas Press, Texas.
http://www.metmuseum.org/collection/the-collection-online/search
https://www.britishmuseum.org/research/collection-online.aspx
http://etc.usf.edu/clipart/keyword/assyrian-architecture