طراحی برای پایداری اجتماعی از طریق سیستم‌های خدمت- محصول

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت‌علمی گروه طراحی صنعتی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

2 کارشناس ارشد طراحی سیستم‌های خدمت- محصول، پلی‌تکنیک میلان، میلان، ایتالیا

چکیده

  پایداری اجتماعی یکی از سه رکن توسعۀ پایدار است. در حالی که میزان توجه طراحان به این حوزه از جایگاه قابل قبولی برخوردار نیست، تلاش کافی نیز برای معرفی ابزارها و راه­حل­های مرتبط انجام نگرفته است. با توجه به خلأ جدی در دانش بومی مرتبط، این مقاله در دو بخش معرفی طراحی برای پایداری اجتماعی و نمایش امکان پیشنهاد راه­حل در جامعۀ بومی، توسط طراحان ایرانی انجام شد. در بخش اول، ضمن برشمردن لزوم و اهداف طراحی برای پایداری اجتماعی و شاخص­های آن، رویکرد سیستم­های خدمت- محصول در پاسخ به نیازهای این حوزه و چالش­های مرتبط شرح شد. بخش دوم با شرح اهداف طراحی موردی و چیستی روش ام­اس­دی­اس به‌عنوان ابزار انتخابی پی ­­گرفته شد.
 پس از مرور تجارب موفق، طراحی موردی برای نمایش امکان به‌کارگیری، چگونگی پیاده­سازی و ارزیابی عملکرد طراحان بومی در استفادۀ رویکرد سیستم­های خدمت- محصول انجام شد. برای این منظور، تیم­هایی از دانشجویان طراحی صنعتی دانشگاه هنر اصفهان انتخاب شدند و پس از ارائۀ آموزش­های لازم، طراحی راه­حل اجتماعی برای چند محله در شهر اصفهان انجام شد. در پایان، ضمن ارائه و نمایش امکان طراحی و پیشنهاد راه­حل با رویکرد پی­اس­اس برای جامعۀ بومی، ارزیابی نتایج امکان به‌کارگیری موفق این ابزار توسط دانشجویان طراحی را نشان داد.
 
 
 

کلیدواژه‌ها


بری، جان (1380)، محیط زیست و نظریۀ اجتماعی، ترجمۀ پویان حسن، تهران: سازمان حفاظت محیط زیست.
پورطاهری، مهدی و همکاران (1389)، «سنجش و اولویت‌بندی پایداری اجتماعی در مناطق روستایی، با استفاده از تکنیک رتبه‌بندی براساس تشابه به حل ایدئال فازی»،  پژوهش‌های روستایی، دورۀ 1، شمارۀ 1، صص ۳۱-۱.
تیموری، ایرج و همکاران (1391)، «ارزیابی پایداری اجتماعی با استفاده از منطق فازی (مطالعۀ موردی: شهر تهران)، جغرافیا»، دورۀ 10، شمارۀ 35، صص ۳۹-۱۹.
جمعه‌پور، محمود؛ نجفی، غلامرضا؛ شفیعا، سعید (1391)، «بررسی رابطۀ تراکم و پایداری اجتماعی در مناطق شهرداری تهران»، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، شمارۀ 23 (4)، صص ۲۰۰-۱۸۵.
سالمی، مریم؛ همزه­ای، محمدرضا؛ میرک‌زاده، فریبرز (1390)، «سنجش پایداری اجتماعی زنان روستایی شهرستان سنقر»،  مطالعات اجتماعی - روان‌شناختی زنان، دورۀ 9، شمارۀ 1پیاپی 27، صص ۷۸-۵۵.
سجادی قائم‌مقامی، پروین‌السادات؛ پوردیهیمی، شهرام؛ ضرغامی، اسماعیل (1389)، «اصول پایداری اجتماعی در مجتمع‌های مسکونی از دید جامعۀ صاحب‌نظران و متخصصان ایرانی»،  صفه، دورۀ 20، شمارۀ 51، صص ۸۷-۷۵.
فتاحی، احدالله و همکاران (1392)، «سنجش و اولویت‌بندی پایداری اجتماعی در مناطق روستایی شهرستان دلفان با استفاده از مدل تصمیم‌گیری ویکور»، فصلنامۀ برنامه‌ریزی منطقه‌ای، دورۀ 3، شمارۀ 11، صص ۷۸-۶۵.
مشکینی، ابوالفضل؛ برهانی، کاظم؛ شعبان‌زاده نمینی، رضا (1392)، «تحلیل فضایی سنجش پایداری اجتماعی شهری»، جغرافیا، دورۀ 11، شمارۀ 39، صص ۲۱۱-۱۸۶.
لاوسون، برایان (1392)، طراحان چگونه می‌اندیشند، ترجمۀ حمید ندیمی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
نورمحمدی، سوسن (1388)، «ضرورت درک سرشت فضای معماری با استناد به رویکردهای معاصر مبتنی بر طبیعت»، هنرهای زیبا، شمارۀ 37، صص 58-49.
 
Boehm, M, & Thomas, O (2013), Looking beyond the rim of one's teacup: a multidisciplinary literature review of Product-Service Systems in Information Systems, Business Management, and Engineering & Design, Journal of Cleaner Production, 51, 245-260.
Dempsey, N; Bramley, G; Power, S & Brown, C (2011), The social dimension of sustainable development: Defining urban social sustainability, Sustainable Development, 19(5), 289-300.
Dillard, J; Dujon, V & King, M. C (Eds.) (2008), Understanding the social dimension of sustainability, Routledge, ?????.
Elkington, J. (1994), Towards the sustainable corporation: Win-win-win business strategies for sustainable development, California Management Review, 36(2), 90.
Goedkoop, Mark J; Van Halen, Cees J.G; Riele, Harry R.M & Rommens, Peter J.M (1999), Product Service systems, Ecological and Economic Basics, Storrm C.S, Netherlands.  
Hatef, S (2012), Re-made in Barona, A sustainable PSS, focused on intergenerational dialogue, part of the Tango, EU Funded project.
Kretzmann, J. P; McKnight, J & Puntenney, D (2005), Discovering community power: A guide to mobilizing local assets and your organization's capacity. Asset-Based Community Development Institute, School of Education and Social Policy, Northwestern University.
Lee, S; Geum, Y; Lee, H & Park, Y (2012), Dynamic and multidimensional measurement of product-service system (PSS) sustainability: a triple bottom line (TBL)-based system dynamics approach, Journal of Cleaner Production, 32, 173-182.
Lim, C. H; Kim, K. J; Hong, Y. S & Park, K (2012), PSS Board: a structured tool for product–service system process visualization, Journal of Cleaner Production, 37, 42-53.
Magis, K & Shinn, C (2009), Emergent principles of social sustainability, Understanding the social Dimension of Sustainability, ??????????, 15-44.
Manzini, E & Vezzoli, C (2003), A strategic design approach to develop sustainable product service systems: examples taken from the ‘environmentally friendly innovation’ Italian prize, Journal of Cleaner Production, 11(8), 851-857.
Manzini, E & Vezzoli, C (2002), Product-service systems and sustainability: Opportunities for sustainable solutions, UNEP-United Nations Environment Programme.
McDonough, W & Braungart, M (2002), Remaking the way we make things: Cradle to cradle, North Point Press, New York.
McKenzie, S (2004), Social sustainability: towards some definitions, Magill: Hawke Research Institute, University of South Australia.
Meier, H; Roy, R & Seliger, G (2010), Industrial Product-Service Systems - IPS²; CIRP Annals Manufacturing Technology, 59(2), 607-627.
Meier, H & Massberg, W (2004), Life cycle-based service design for innovative business models, CIRP Annals-Manufacturing Technology, 53(1), 393-396.
Meroni, A & Sangiorgi, D (Eds.) (2011), Design for services, Gower Publishing, Ltd.
Mont, O. K (2002), Clarifying the concept of product–service system, Journal of Cleaner Production, 10(3), 237-245.
Morelli, N (2002), Designing product/service systems: A methodological exploration1, Design issues, 18(3), 3-17.
Omann, I & Spangenberg, J. H (2002), Assessing Social Sustainability The Social Dimension of Sustainability in a Socio-Economic Scenario; 7th Biennial Conference of the International Society for Ecological Economics in Sousse (Tunisia), 6-9 March 2002, 1- 19.
 Ramirez, M (2007, July), Sustainability integration in industrial design education: a worldwide survey, In Connected 2007 International Conference on Design Education (pp. 9-12).
Sawhney, M; Balasubramanian, S & Krishnan, V. V (2003), Creating growth with services, MIT Sloan Management Review, 45(2), 34-44.
Spangenberg, J. H; Fuad-Luke, A & Blincoe, K (2010), Design for Sustainability: the interface of sustainable production and consumption, Journal of Cleaner Production, 18(15), 1485-1493.
Sneddon, C; Howarth, R. B & Norgaard, R. B (2006), Sustainable development in a post-Brundtland world, Ecological economics, 57(2), 253-268.
Tan, A. R; Matzen, D; McAloone, T. C & Evans, S (2010), Strategies for designing and developing services for manufacturing firms, CIRP Journal of Manufacturing Science and Technology, 3(2), 90-97.
Tomiyama, T (2001), Service engineering to intensify service contents in product life cycles. In Environmentally Conscious Design and Inverse Manufacturing, Proceedings EcoDesign 2001: Second International Symposium on (pp. 613-618). IEEE.
Tukker, A; Charter, M; Vezzoli, C; Stø, E & Andersen, M. M (2008), System innovation for sustainability 1. Perspectives on radical changes to sustainable consumption and production, Greenleaf Publishing, ??????????????.
Tukker, A & Tischner, U (2006), Product-services as a research field: past, present and future. Reflections from a decade of research, Journal of Cleaner Production, 14(17), 1552-1556.

Van Halen, C; Vezzoli, C & Wimmer, R (2005), Methodology for product service system innovation: how to develop clean and clever strategies in companies, ???????, Uitgeverij Van Gorcum.

Vezzoli, C; Ceschin, F; Diehl, J. C; & Kohtala, C (2012), Why have ‘Sustainable Product-Service Systems’ not been widely implemented?: Meeting new design challenges to achieve societal sustainability, Journal of Cleaner Production, 35, 288-290.
Vezzoli, C (2010), System design for sustainability. Theory, methods and tools for a sustainable “satisfaction-system” design, II edizione (pp. 1-340), Maggioli editore, ?????????.
Vezzoli, C; Kohtala, C; Srinivasan, A; Xin, L; Fusakul, M; Sateesh, D; & Diehl, J. C (2014), Product-service system design for sustainability, Greenleaf Publishing, ?????.
Vasantha, G. V. A; Roy, R., Lelah, A & Brissaud, D (2012), A review of product–service systems design methodologies, Journal of Engineering Design, 23(9), 635-659.
Wallin, J; Chirumalla, K & Thompson, A (2013), Developing PSS concepts from traditional product sales situation: the use of business model canvas, In Product-Service Integration for sustainable Solutions (pp. 263-274). Springer Berlin Heidelberg.
Woodcraft, S; Hackett, T & Caistor-Arendar, L (2011), Design for social sustainability: A framework for creating thriving new communities, Future Communities, The Young foundation, London.
www.carpooling.com (access date: 25/7/2014)
www.repaircafe.org (access date: 25/7/2014)
www.communitygarden.org (access date: 25/7/2014)