جستاری در باب نمود پیکر انسان در هنر معاصر، با تأکید بر نظریات بودریار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه نقاشی، دانشکدۀ هنر، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

2 استاد گروه مطالعات عالی هنر، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

انگاره‌های مرتبط با پیکر انسان، بدنمندی و تقابل‌های جنسیتی از دیرباز در بازنمود انسان در هنر نقشی تعیین‌کننده داشته‌اند. پس از دهۀ 1970، پژوهش پیرامون جایگاه تن و واکاوی گستره‌های معنایی آن، دامنۀ وسیع‌تری یافت. هدف این جستار، تطبیق معانی مذکور در دو حوزۀ فلسفه، مشخصاً با تأکید بر اندیشۀ بودریار و نیز مصادیق هنری ملهم از آن معانی است. در این زمینه نظریاتی همچون شی‌ء‌شدگی، مفهوم عضوـ شیء، پایان جنسیت و... با آثار تجسمی هنرمندانی همچون کروگر، گُبر، شرمن، هاگنز، لونا و آبراموویچ تطبیق داده می‌شود. روش این تحقیق به‌صورت تحلیلی‌ـ توصیفی و تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها به شیوۀ استقرایی است. طبق یافته‌های پژوهش مشخص خواهد شد که اولاً تکرار نشانه‌ها در نظام‌های مختلف معنایی، سبب شده تا خرد جنسی پست‌مدرن رو به محوشدگی گذاشته شود و به وانمودهبدل‌ شود که نمود تن در هنرها نیز تابع همین فلسفه است. ثانیاً عرضۀ وسیع مفاهیم جنسی در تمامی نظام‌های معنایی همه‌چیز را به نشانه‌ای جنسیتی بدل کرده است؛ از این ‌رو درواقع دیگر هیچ‌چیز جنسیت نیست. لذا نشانه‌های جنسیتی، در هنر نیز جنبۀ بت‌وارگی خود را از دست داده‌اند. ثالثاً عنصر عضوـ‌ شیء در هنر معاصر را می‌توان در جایگاه ژانر طبیعت ‌بی‌جان از سویی و انسان قربانی عصر پست‌مدرن از سوی دیگر مدنظر قرار داد.
 
 
 

کلیدواژه‌ها


 
احمدی، بابک (1373)، مدرنیته و اندیشۀ انتقادی، تهران: نشر مرکز.
بلخاری قهی، حسن و محمدی‌وکیل، مینا (1393)، «از تحریم صورتگری تا صورت‌نگاری عریان»، هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی، دورۀ 19، شمارۀ 2، ص 5 ـ16.
بودریار، ژان (۱۳81)، در سایۀ اکثریت خاموش، ترجمۀ پیام یزدانجو، تهران: نشر مرکز.
بودریار، ژان (۱۳۸4الف)،  آمریکا، ترجمۀ عرفان ثابتی، تهران: نشر ققنوس.
بودیار، ژان (1384ب)، فوکو را فراموش کن، بودریار را فراموش کن، ترجمۀ پیام یزدانجو، چاپ دوم، تهران: نشر مرکز.
بودریار، ژان (1390)، جامعۀ مصرفی، اسطوره‌ها و ساختارها، ترجمۀ پیروز ایزدی، چاپ سوم، تهران: نشر ثالث.
پین، مایکل (1382)، فرهنگ اندیشۀ انتقادی، از روشنگری تا پسامدرنیته، ترجمۀ پیام یزدانجو، تهران: نشر مرکز.
حقیقی، مانی (1374)، سرگشتگی نشانهها، نمونههایی از نقد پسامدرن، تهران: نشر مرکز.
دو بووار، سیمون (1385)، جنس دوم، ترجمۀ قاسم صنعوی، چاپ هفتم، تهران: انتشارات توس.
سلدن، رامان و  ویدسون، پیتر (1377)، راهنمای نظریۀ ادبی معاصر، ترجمۀ عباس مخبر، چاپ دوم، تهران: انتشارات طرح نو.
صحاف‌زاده، علیرضا (1389)، هنر هویت و سیاست بازنمایی، مطالعهای در تاریخ اجتماعی هنر آمریکا، چاپ دوم، تهران: نشر بیدگل.
کهون، لارنس (1394)، از مدرنیسم تا پست مدرنیسم، ویراستار فارسی عبدالکریم رشیدیان، چاپ یازدهم، تهران: نشر نی.
لش، اسکات (1383)، جامعهشناسی پستمدرنیسم، ترجمۀ شاپور بهیان، تهران: انتشارات ققنوس.
مرلوپونتی، موریس (1391)، جهان ادراک، ترجمۀ فرزاد جابرالانصار، تهران: انتشارات ققنوس.
مهاجر، فیروزه (1388)، «کند‌وکاوی در نظریات فمینیستی ژولیا کریستوا»،مجلۀ اجتماعی عرصه http://nasour.net/.
ناکلین، لیندا (1394)، بدن تکه‌تکه‌شده، قطعه به‌مثابۀ استعارهای از مدرنیته، چاپ سوم، تهران: انتشارات حرفۀ هنرمند.
وارد، گلن (1389)، پست‌مدرنیسم، ترجمۀ قادر فخررنجبری و ابوذر کرمی، چاپ سوم، تهران: نشر ماهی.
Fremont, Diane (2014), Inspiriting body/Embodying spirit: The Art of Kiki Smith, In: https://aras.org/sites/default/files/docs/00069Fremont.pdf.
Edward, Luci-Smith (2002), L’art d’aujourd’hui, Adaptation française de Janine, Cyrot, Maxi-Livers. Paris.
G.Ocvirk, Otto (2009), Art Fundamentals/ Theory and Practics, Mc Graw Hill, Eleventh Edition, New York.
Heartney, Eleanor (2013), Art & Today, Phaidon Press, New York.